Tips tegen (vlieg)angst

In het tijdschrift Red stond in juni 2014 het volgende stukje over vliegangst. De tips hierin zijn echter ook grotendeels van toepassing bij angst in het algemeen. Wat doe jij in geval van angst of paniek?

Ook zonder vliegangsttraining kun je al een stuk relaxter plaatsnemen in je stoel. Zen op vakantie in vier stappen:

1. Erken dat je bang bent
‘Angst is een heel normale emotie, die zich ook zonder gevaar kan voordoen,’ zegt psycholoog Jenet van Lubek. ‘Je kunt namlijk ook angstig worden van dingen die je zelf verzint. Het gaat erom dat je je daar niet tegen verzet. Mensen hebben de neiging om heel streng te zijn tegen zichzelf: doe normaal, stel je niet zo aan, doe niet zo belachelijk. Maar gevoel kun je niet ontkennen, of de angst nou reëel is of niet.’ Mensen die zich het hardst verzetten, komen het minst snel van hun angst af, zegt Lubek. ‘Het kost alleen maar energie. Accepteer dat je bang bent. Vecht er niet tegen, maar merk het op en kijk vervolgens wat je kunt doen met dat nare gevoel.’

2. Ontspan
Verstijfd, witte knokkels, een hoge ademhaling: het zijn de klassieke symptomen van een vliegangstige. Jenet: ‘Besef dat je invloed hebt op hoe je erbij zit. Zorg dat je de leuning loslaat, dat je wat meer ontspannen in je stoel zit, dat je je ademhaling naar je buik brengt. Alleen daardoor voel je je al wat beter.’ Ook belangrijk: je niet terugtrekken in je eigen cocon. ‘Let maar niet op mij, praat maar niet tegen me,’ zeggen angstige mensen vaak. Maar juist dan krijgen akelige gedachten alle ruimte. Kijk liever een beetje om je heen, lees wat, ga een stukje lopen, of knoop een praatje aan met je buurman. Daarmee geef je je lijf het signaal: alles is veilig.’

3. Wat is er nú aan de hand?
Zodra je een beetje ontspant, kun je je afvragen waar je nou eigenlijk zo bang voor bent. Oké, je hart bonst in je keel en in gedachten zie je jezelf al zonder schoenen van zo’n glijbaan roetsjen – maar ben je werkelijk in gevaar? ‘Angstige gedachten gaan eigenlijk altijd over de toekomst. Je bent in je hoofd al vijf stappen verder dan hoe de situatie werkelijk is. De belangrijkste vraag die je jezelf moet stellen is dan ook: wat is er nú, op dit moment aan de hand?’ Hoogstwaarschijnlijk kom je tot de conclusie dat je gewoon in je stoel zit, in een vliegend vliegtuig dat dus niet bezig is om neer te storten en dat er geen zuurstofmasker te bekennen is. ‘De ruimte is wellicht beperkt, maar je kunt gewoon praten, eten, bewegen. Dat inzicht kan al een hoop rust geven’, aldus de psycholoog.

4. Zorg goed voor jezelf
Wat je doet vóórdat je op reis gaat is medebepalend voor hoe je in het vliegtuig zit. ‘Zorg dat je niet te veel stress hebt, doe het een beetje rustig aan en pak bijtijds je spullen,’ adviseert Van Lubek. ‘Anders ga je met een verhoogd stressniveau aan boord en word je automatisch gevoeliger voor andere spanningen. Eet gezond, drink niet teveel koffie of alcohol en doe in de dagen van tevoren regelmatig ontspanningsoefeningen.’

In het ervaringsverhaal dat ernaast staat, komen ook nog een aantal interessante dingen naar voren:

Als je in paniek bent, gaat bijna alle zuurstof naar de grove motoriek, je lijf is klaar om te vechten of te vluchten. Door juist de kleine motoriek te gebruiken, bijvoorbeeld door iets te eten of te drinken, geef je als het ware het signaal dat er niks aan de hand is. Want als er écht gevaar dreigt, drink je niet even een glaasje water. Wat ook helpt zijn ademhalingsoefeningen. Die deed ik altijd al, maar veel te kort, zo bleek. Minstens drie minuten volhouden, dan heeft het effect.